سفیر نام ماهواره بر ساخت جمهوری اسلامی ایران است که ساخت آن از ده سال پیش یعنی حدود سال 1375 شروع شد.مرکز انجام این پروژه صنایع شهید همّت است که بخش مهمّی از پروژه موشکی کشو را یر عهده دارد.
این موشک درارای قسمت های مختلفی است که به آن ها پرداخته می شود.
این موشک یک ماهواره بر سبک است که می تواند ماهواره های سبک را در مدار پایین (LEO )قرار دهد.این ماهواره بر طولی حدود 22 متر و قطری برابر 1.52 متر است و وزنی بیش از 26 تن دارد.موشک سفیر موشکی 3 مرحله ای (مرحله 1و2 سوخت مایع و مرحله سوم سوخت جامد که ماهواره را در مدار به حرکت در می آورد) است.البته موشک سفیر امید که 26 مرداد ماه 1387 پرتاب شد به دلیل عدم وجود ماهواره،فاقد مرحله سوم بود.
مرحله اوّل:
این بخش موشک که بر اساس موشک شهاب-3 ساخته شده است به احتمال زیاد از سوخت مایع RP-1 ( Rocket Propellant-1 ) و اکسید کننده اکسیژن مایع یا نیتریک اسید استفاده می کند.RP-1 سوختی است که از پالایش کروسن (Kerosene ) به دست می آید که هم برای موتور جت و هم موتور موشک استفاده می شود که نوع خالص تر آن برای ماهواره بر ها استفاده می شود.(دکتر حسینی:«از منظر اهمّیّت و ارزش کارخانه تولید سوخت ماهواره بر،این تأسیسات به جهت پیچیدگی با یک واحد پتروشیمی پیشرفته برابری می کند.» البته این کارشناس هوافضا همین طور به این نکات هم اشاره کرده است:«نخستین بار در کشور،موتور این ماهواره بر در محفظه ی خلأ آزمایش شد و صحه گذاری بر موفقیت قبل از پرتاب صحه گذاری شد»،وی با اشاره به این که از منظر سوخت سفیر با موشک های قبلی متفاوت است، افزود:«نوع سوختی که موتور های این ماهواره بر استفاده می کنند از انواعی است که در داخل کشور طراحی و تولید شده است.برای عملیاتی کردن این سیستم،مجبور بودیم که کارخانه سوخت این ماهواره بر را در داخل کشور طراحی کنیم.برای رسیدن به این ماهواره بر،ما توانستیم به صورت همزمان تمام زیر مجموعه های این سیستم را طراحی و به تولید انبوه برسانیم.» که با توجه به این نکات استفاده سوختی غیر از RP-1 نیز چندان دور از نظر نیست.)
این مرحله از موشک برای هدایت از دو روش استفاده می نماید:
1-استفاده از بالچه
2-استفاده از تیغه های هدایت پس سوز (Jet Vanes)
که در عکس زیر بالچه ها با اعداد رومی مشخص شده اند و مورد 1 محل قرار گیری تیغه ها که به احتمال زیاد از جنس گرافیت است.(البته احتمال وجود تیغه های مولیبدنی نیز وجود دارد. )قسمت های قرمز رنگ هم که با شماره2 مشخص شده اند،محل قرارگیری موشک روی پرتابگر است.
دریچه قرمزرنگی که روی عکس با شماره 3 مشخص شده است محل خروج گاز استفاده شده در توربو پمپ است که بعضی مواقع اگزوز نامیده می شود.نحوه ی کار این قسمت در تصویر زیر مشخص است:
در توربو پمپ مقدار کمی از گاز تولید شده در محفظه احتراق باعث چرخش توربین موجود در توربو پمپ می شود و این چرخش به پمپ سوخت و اکسید کننده منتقل می شود و باعث ورود سوخت به محفظه احتراق میشود.
در عکس زیر موارد مشخص شده عبارتند از:
1-محفظه احتراق
2-لوله ورود سوخت یا اکسید کننده
3-توربین توربوپمپ
4-اگزوز توربوپمپ
و این عکس هم به بخش ها دیگری از موتور موشک اشاره می کند:
1- توربوپمپ
2-لوله ورود سوخت
3-محفظه احتراق
4-خروجی اصلی موتور
5-خروجی گاز توربوپمپ
مرحله دوم: مرحله دوم این موشک از دو موتور سوخت مایع استفاده می کند.هدایت این بخش موشک به اصطلاح به صورت Gimbaled Thrust است که با تغییر زاویه دهانه خروجی موتور جهت بردار نیرو نیز تغییر می کند و می توان به این وسیله جهت حرکت موشک را تغییر داد.نحوه عمل این روش در تصویر زیر قابل مشاهده است.
این بخش موشک هم از یک توربوپمپ بهره می برد که اگزوز آن میان دو موتور قرار گرفته است.اجزای این موتور در عکس زیر مشخص شده است:
1-خروجی گاز توربوپمپ(اگزوز)
2-جک های هیدرولیکی برای تغییر زاویه رانش
بخش هدایت کننده مرحله دوم این موشک در جلوی این موشک قرار گرفته است و کابل های انتقال اطلاعات از بخش جلویی به موتور کشیده شده است:
1و2-محل ورود سوخت
3-محل اتصال دو بخش محفظه ی ماهواره
4-کابل های انتقال اطلاعات
مرحله سوم و محفظه ی ماهواره:
این بخش که مرحله پایانی موشک شمرده می شود از یه موتور سوخت جامد و محفظه حمل ماهواره تشکیل شده است.
1-محل اتصال دو بخش و بست های کمکی
2-طرح موشک روی لانچر
پرتابگر:
این موشک برای پرتاب از یک پرتابگر موشک شهاب-3 و یک نگهدارنده ثابت استفاده می کند.طرز کار این سیستم به این صورت است که ابتدا موشک مونتاژ شده و در کارگاه مونتاژ بر پرتابگر سوار شده و تا سکوی پرتاب حمل می شود.در این مرحله موشک به صورت قائم قرار می گیرد و توسط سکوی پرتاب نگاه داشته می شود.سپس سوختگیری شروع می شود و پس از اتمام سوخت گیری و در لحظه ی پرتاب سکوی پرتاب از موشک جدا می شود.موتور موشک کار خود را شروع میکند و به حرکت در می آید.
این بخش موشک که بر اساس موشک شهاب-3 ساخته شده است به احتمال زیاد از سوخت مایع RP-1 ( Rocket Propellant-1 ) و اکسید کننده اکسیژن مایع یا نیتریک اسید استفاده می کند.RP-1 سوختی است که از پالایش کروسن (Kerosene ) به دست می آید که هم برای موتور جت و هم موتور موشک استفاده می شود که نوع خالص تر آن برای ماهواره بر ها استفاده می شود.(دکتر حسینی:«از منظر اهمّیّت و ارزش کارخانه تولید سوخت ماهواره بر،این تأسیسات به جهت پیچیدگی با یک واحد پتروشیمی پیشرفته برابری می کند.» البته این کارشناس هوافضا همین طور به این نکات هم اشاره کرده است:«نخستین بار در کشور،موتور این ماهواره بر در محفظه ی خلأ آزمایش شد و صحه گذاری بر موفقیت قبل از پرتاب صحه گذاری شد»،وی با اشاره به این که از منظر سوخت سفیر با موشک های قبلی متفاوت است، افزود:«نوع سوختی که موتور های این ماهواره بر استفاده می کنند از انواعی است که در داخل کشور طراحی و تولید شده است.برای عملیاتی کردن این سیستم،مجبور بودیم که کارخانه سوخت این ماهواره بر را در داخل کشور طراحی کنیم.برای رسیدن به این ماهواره بر،ما توانستیم به صورت همزمان تمام زیر مجموعه های این سیستم را طراحی و به تولید انبوه برسانیم.» که با توجه به این نکات استفاده سوختی غیر از RP-1 نیز چندان دور از نظر نیست.)
این مرحله از موشک برای هدایت از دو روش استفاده می نماید:
1-استفاده از بالچه
2-استفاده از تیغه های هدایت پس سوز (Jet Vanes)
که در عکس زیر بالچه ها با اعداد رومی مشخص شده اند و مورد 1 محل قرار گیری تیغه ها که به احتمال زیاد از جنس گرافیت است.(البته احتمال وجود تیغه های مولیبدنی نیز وجود دارد. )قسمت های قرمز رنگ هم که با شماره2 مشخص شده اند،محل قرارگیری موشک روی پرتابگر است.
دریچه قرمزرنگی که روی عکس با شماره 3 مشخص شده است محل خروج گاز استفاده شده در توربو پمپ است که بعضی مواقع اگزوز نامیده می شود.نحوه ی کار این قسمت در تصویر زیر مشخص است:
در توربو پمپ مقدار کمی از گاز تولید شده در محفظه احتراق باعث چرخش توربین موجود در توربو پمپ می شود و این چرخش به پمپ سوخت و اکسید کننده منتقل می شود و باعث ورود سوخت به محفظه احتراق میشود.
در عکس زیر موارد مشخص شده عبارتند از:
1-محفظه احتراق
2-لوله ورود سوخت یا اکسید کننده
3-توربین توربوپمپ
4-اگزوز توربوپمپ
و این عکس هم به بخش ها دیگری از موتور موشک اشاره می کند:
1- توربوپمپ
2-لوله ورود سوخت
3-محفظه احتراق
4-خروجی اصلی موتور
5-خروجی گاز توربوپمپ
مرحله دوم: مرحله دوم این موشک از دو موتور سوخت مایع استفاده می کند.هدایت این بخش موشک به اصطلاح به صورت Gimbaled Thrust است که با تغییر زاویه دهانه خروجی موتور جهت بردار نیرو نیز تغییر می کند و می توان به این وسیله جهت حرکت موشک را تغییر داد.نحوه عمل این روش در تصویر زیر قابل مشاهده است.
این بخش موشک هم از یک توربوپمپ بهره می برد که اگزوز آن میان دو موتور قرار گرفته است.اجزای این موتور در عکس زیر مشخص شده است:
1-خروجی گاز توربوپمپ(اگزوز)
2-جک های هیدرولیکی برای تغییر زاویه رانش
بخش هدایت کننده مرحله دوم این موشک در جلوی این موشک قرار گرفته است و کابل های انتقال اطلاعات از بخش جلویی به موتور کشیده شده است:
1و2-محل ورود سوخت
3-محل اتصال دو بخش محفظه ی ماهواره
4-کابل های انتقال اطلاعات
مرحله سوم و محفظه ی ماهواره:
این بخش که مرحله پایانی موشک شمرده می شود از یه موتور سوخت جامد و محفظه حمل ماهواره تشکیل شده است.
1-محل اتصال دو بخش و بست های کمکی
2-طرح موشک روی لانچر
پرتابگر:
این موشک برای پرتاب از یک پرتابگر موشک شهاب-3 و یک نگهدارنده ثابت استفاده می کند.طرز کار این سیستم به این صورت است که ابتدا موشک مونتاژ شده و در کارگاه مونتاژ بر پرتابگر سوار شده و تا سکوی پرتاب حمل می شود.در این مرحله موشک به صورت قائم قرار می گیرد و توسط سکوی پرتاب نگاه داشته می شود.سپس سوختگیری شروع می شود و پس از اتمام سوخت گیری و در لحظه ی پرتاب سکوی پرتاب از موشک جدا می شود.موتور موشک کار خود را شروع میکند و به حرکت در می آید.
